Opšte karakteristike

 

Stalnim usavršavanjem, motori SUS, alatne mašine i drugi mehanički sistemi, postojali su sve složenijih konstrukcija. Funkcije su im bivale sve raznovrsnije i složenije, a opterećenja sve veća. U skladu sa svakom promenom konstrukcije i funkcije, konstruktori su tražili poboljšanje kvalitetnog nivoa mazivih ulja i sve duži interval upotrebe, uz smanjenje zapremine ulja u samom mehaničkom sistemu. Uprkos nekim protivurečnim zahtevima konstruktora, razvoj novih tehnologija omogućio je proizvodnju odgovarajućih aditiva i baznih ulja, a time i proizvodnju traženih maziva. Taj paralelni razvoj mehaničkih sistema i maziva nastavlja se i danas. U trci zahteva konstruktora mehaničkih sistema i razvoja proizvodnje novih generacija maziva, stvoren je veoma širok asortiman ovih triboloških sredstava, tabela 5.1.

 

Opšta podela svih vrsta maziva prema mestu primene

Osnovna grupa Podgrupe
Ulja i tečnosti za motore i motorna vozila ·    Motorna ulja za putnička vozila

·    Motorna ulja za komercijalna vozila, železnički transport, građevinske i poljoprivredne mašine

·    Motorna ulja za brodske motore

·    Motorna ulja za dvotaktne motore

·    Ulja za ručne menjače i diferencijale

·    Ulja za automatske menjače i hidrodinamičke prenosnike

·    Univerzalna ulja za traktore

·    Ulja za amortizere i hidrauliku građevinskih i poljoprivrednih mašina

·    Tečnosti za kočione sisteme

·    Tečnosti za rashladne sisteme motornih vozila

·    Ostali proizvodi za vozila
Maziva i srodni proizvodi za industriju ·    Hidraulična ulja i tečnosti

·    Ulja za klizne staze

·    Cirkulaciona ulja

·    Maziva za zatvorene industrijske zupčanike

·    Maziva za otvorene zupčanike i čeličnu užad

·    Ulja za lance

·    Ulja za tekstilnu industriju

·    Turbinska ulja

·    Ulja za vazdušne i gasne kompresore

·    Ulja za rashladne kompresore

·    Ulja za pneumatičke sisteme

·    Ulja za prenos toplote

·    Elektroizolaciona ulja

·    Procesna ulja

·    Ostala industrijska ulja
Sredstva za hlađenje i podmazivanje u obradi metala

(SHP)

 ·    Čista ulja za obradu metala

·    Maziva za obradu metala deformacijom

·    Vodorastvorne tečnosti za obradu metala

·    Ulja za termičku obradu metala

·    Ulja za obradu metala elektroerozijom
Sredstva za privremenu zaštitu od korozije ·    Sredstva na osnovi mineralnog ulja

·    Sredstva koja sadrže rastvarače

·    Ostala sredstva za zaštitu od korozije
Mazive masti ·    Univerzalne mazive masti

·    Masti za kuglične i klizne ležajeve

·    Masti za centralne sisteme podmazivanja

·    Specijalne masti za posebne uslove rada

·    Biorazgradive mazive masti

OSNOVNE KLASIFIKACIJE MAZIVA

 

Izbor maziva se može obaviti:

  • Korišćenjem preporuka proizvođača opreme. Ukoliko se bira ulje drugog proizvođača od preporučenog, izabrano ulje mora zadovoljavati specifikacijama propisani kvalitet. Osim toga, korisnik mora biti siguran i da stvarni kvalitet ulja odgovara deklarisanom.
  • Proučavanjem celokupne tehničke dokumentacije opreme, sklopova, uslova rada, triboloških osobina, kao i preporuke proizvođača maziva i nakon toga izvršiti izbor odgovarajućeg ulja.

Za korektan izbor odgovarajućeg mazivog ulja za neki konkretni mehanički sistem i uslove rada, korisnik mora dobro poznavati:

  • preporuke proizvođača mehaničkog sistema,
  • klasifikacije ulja po viskoznosti – viskozne gradacije i
  • klasifikacije po oblastima primene, po kvalitetnom nivou, odnosno, po radnim osobinama.

Informacija o viskoznoj gradaciji je potrebna, ali nije dovoljna. Podjednako je važna informacija koja govori o radnim karakteristikama, odnosno kvalitetnom nivou ulja. Dva ulja iste namene i iste viskozne gradacije mogu biti veoma različita po kvalitetnom nivou. Takođe, dva ulja istog kvalitetnog nivoa mogu biti različitih viskoznih gradacija.

Prvo izdanje osnovne klasifikacije maziva Međunarodna organizacija za standardizaciju ISO bilo je 1981. godine. Ovu klasifikaciju naftnih i sličnih proizvoda, prikazanoj u tabeli 5.2, razvio je Tehnički komitet ISO-TC 28. Klasa L – maziva, industrijska ulja i srodni proizvodi, obuhvaćena je standardom ISO 6743/0 i obuhvata 18 grupa proizvoda razvrstanih prema osnovnim oblastima primene, tabela 5.3.

 

Klasifikacija naftnih i sličnih proizvoda

F Goriva
S Rastvarači i bazne sirovine za hemijsku industriju
L Maziva, industrijska ulja i srodni proizvodi
W Voskovi i parafini
B Bitumeni

 

Klasifikacija maziva, industrijskih ulja i srodnih proizvoda prema ISO 6743/0, klasa L

Klasifikacija

ISO 6743/0

 Oblast primene maziva ISO 6743

deo 99
A Ulja za protočno podmazivanje deo 1
B Ulje za kalupe (za bolje odvajanje kalupa) -
C Ulje za zupčaničke prenosnike deo 6
D Ulja za kompresore, uključujući i rashladne deo 3
E Ulja za motore sa unutrašnjim sagorevanjem deo 15
F Ulja za cirkulacione sisteme deo 2
G Ulja za klizne staze deo 13
H Ulja za hidraulične sisteme deo 4
M Ulja i tečnosti za obradu metala deo 7
N Ulja za transformatore i električne instalacije IEC 61039
P Ulja za pneumatične alate deo 11
Q Ulja za prenos toplote deo 12
R Ulja i sredstva za zaštitu od korozije deo 8
T Ulja za turbine deo 5
U Ulja za termičku obradu metala deo 14
X Mazive masti i srodni proizvodi deo 9
Y Ulja za ostale oblasti primene deo 10
Z Ulja za parne mašine - cilindarska ulja deo 1